Heilig en Magisch

Het verschil tussen het heilige en magie is duidelijk wanneer we de werken van Michel Smekens ontdekken. In vier periodes, van zwart tot kleur, ontwikkelde hij een kunstwerk dat uniek was voor nergens anders, en dat de magie biedt van een kunst die een universum van de verbeelding onthult dankzij de vrijheid die in ons woont.

In hun emotionele intensiteit en inhoud zijn de werken van de kunstenaar buitengewoon. Sterk en intens terwijl hij zacht blijft, creëren zowel zijn lijn als zijn kleuren thaumaturgische werken* die de schoonheid onthullen die de mens kan overbrengen met de geest en de diepte van de ziel (1).

Ze nodigen je uit voor een reis waarin het nieuws van de wereld op een originele manier ontkiemt met behoud van deze universele waarde die ons zo raakt. Of het nu in houtskool, pastel of penseel is, zijn werk onthult al zijn gevoeligheid waarvoor we alleen maar kunnen stoppen (2).

Michel Smekens is een aandachtig observator. Hij merkt alle subtiele veranderingen op in het gezicht, maar ook in de mensen om hem heen en in de wereld met zijn hypes** en golven. De kunstenaar zoekt betekenis in alles wat hij waarneemt in de vreemde harmonie van zijn tekeningen en schilderijen. Hij graaft diep zonder concessies te doen aan het gemakkelijke gevoel of de mode van het moment. Zijn kunstwerken spreken tot ons over onze realiteit alsof het spiegels of open ramen zijn (3).

We vinden in zijn werk zonder twijfel een gebaar en een loslaten (4) ! Terwijl we er doorheen lopen, zien we een zwerm of een wildgroei aan ideeën die verschillende en expressieve vormen aannemen. Inspiratie en techniek maken deel uit van het palet van deze gedurfde kunstenaar. Er is lawaai in zijn tekening, kreten, verontwaardiging, we worden meegesleept in een stroom van actualiteiten, We voelen ons verbonden in onze intieme worstelingen, die de kunstenaar met meesterschap illustreert (5).

De beweging komt naar voren door de lijn die, vereenvoudigend in de loop van de werken, het juiste moment probeert vast te leggen, waar authenticiteit door de lijn wordt opgevangen. Kunst is de maat van alles wat ondoorgrondelijk is, evenals van de onophoudelijke wreedheid van onze wereld, Maar hij stelt ook voor dat we onderscheiden wat optimaal wordt opgebouwd om er actief aan deel te nemen dat niet zinloos is. Hierin ligt de postmoderne optie van deze geëngageerde kunstenaar (6).

De werken nodigen uit tot dialoog in lichtheid en in ernst, een knipoog naar de geschiedenis van onze cultuur, terwijl ze altijd diep menselijk blijven (7). Michel Smekens getuigt van een beroemde magische reis - zo wreed oprecht en menselijk verenigd (8).

Tekst door Emanuela Catalano, kunstcriticus, Italië
Tekst door Michèle Le Coutour, Frankrijk
Tekst door Maurice Verreydt, filosoof, België

* "Wonderdoener": Een persoon die beweert wonderen te verrichten, tart de natuurwetten die voortvloeien uit de definitie van wonderdoende koningen

** Hypes en golven: Hoogte- en dieptepunten

4. Tekst door Mysane, Frankrijk

5. Tekst doorPhilippe Flament, België

6. Tekst door Valentine Druart, philosophe, Frankrijk

7. Tekst door Yves Vanesse, België

8. Tekst door Huub Devlieger, België

9. Tekst door Yves Frappier, Groothertogdom Luxemburg

10. Tekst door Contemporary Art Review, Verenigde Staten van Amerika

11. Tekst door Michel Koebel, Frankrijk

Oktober 2022

------------------------

Vrouwelijkheid, schoonheid, verleiding: drie facetten van persoonlijkheid waardoor vrouwen opvallen en hun kracht tonen. Een sterke, krachtige en zelfverzekerde vrouw zal ook charmant en verleidelijk overkomen in de ogen van mannen en andere vrouwen, niet zozeer vanwege haar uiterlijke schoonheid als wel vanwege het zelfvertrouwen en de kracht die ze uitstraalt. Dit is wat de kunstenaar Michel Smekens ons laat zien in zijn werken. In "Rouge Séduction » (Red Seduction) kijkt een zeer verleidelijke vrouw, in haar rode jurk, de kleur van passie bij uitstek, de kijker recht in de ogen, met een trotse en boeiende blik, die, zelfs in haar positie, vertrouwen en bewustzijn van haar charme tentoonspreidt. Hetzelfde vertrouwen dat de hoofdrolspelers van het werk "The Drunken Boat" tonen door hun weg te vervolgen, zonder dat hun glimlach wordt bekrast door opmerkingen die misschien onwelkom zijn. In hun gezichten, in hun kleding en in hun manier van lopen kunnen we de lichtheid en het verlangen om gewoon zichzelf te zijn lezen, in hun schoonheid, vreugde en elegantie. Ten slotte laat de kunstenaar ons in het werk "La mystérieuse beauté charnelle » (The Mysterious Carnal Beauty) de vrouwelijke intimiteit betreden van een vrouw die zichzelf in een spiegel observeert, haar naakte lichaam bewondert, alleen gekleed in haar zeer sensuele zwarte laarzen. In haar ogen zien we gewoon een vrouw die van zichzelf houdt, die van haar lichaam houdt, die niet bang is om het te laten zien: Ze voelt zich niet kwetsbaar, maar wel mooi en zelfverzekerd. Door de keuze van felle kleuren en de picturale techniek geeft Michel de afgebeelde personages een overlopende energie door middel van een expressieve kracht: deze vrouwen communiceren met degenen die hen observeren, met hen praten en al hun kracht en sensualiteit overbrengen.

Silvia Grassi

Kunst curator

Milaan, Italië, 28 september 2022

------------------------------------

Heilig en Magisch

Michel Smekens is een kunstenaar-auteur die na zijn opleiding als een meester uit de hoek komt, door met een eigen poëzie te komen, die hij opdiept vanuit zijn passies en gevoelens. Hieruit vloeit een vorm van moderne, actuele kunst voort, bewust van het verleden. Deze kunstenaar kiest met zijn penseelstreken zonder twijfel voor het expressionisme. Zo geeft hij vorm aan zijn persoonlijke gevoelens en stemmingen die breed-maatschappelijk ingebed zijn: hij beschrijft ze en roept ze tegelijk op. Met zijn werk appelleert hij -onontkoombaar- het publiek, zijn Kunst roept het publiek op tot een dialoog zowel met hen die zich betrokken voelen als met toeschouwers die zijn kunst meer oppervlakkig (denken te) bekijken. Zelfs een verstrooide, onoplettende voorbijganger ontkomt er niet aan: zijn Kunst dwingt onweerstaanbaar tot een dialoog, op een manier zoals de kunstenaar zijn aandachtige publiek, deel uitmakend van de Mensheid, permanent uitnodigt tot een confrontatie en een afweging, zoals hij deze aanvoelt. Het is dan ook niet gemakkelijk om langs de werken van Michel Smekens voorbij te lopen zonder erbij stil te staan of stilletjes de dialoog aan te gaan met de lijnen en kleuren, doorkruist door de melodie van de poëtische kracht die eraan ten grondslag ligt: de werken dringen krachtig binnen in ons leven. Hun herinnering, gegrift in onze ziel, helpt ons ons huidig en toekomstig leven aan te kunnen. Misschien is het omdat de poëzie die hen heeft voortgebracht, afkomstig is van een onrustige toekomstgeletterde ziel die alles, zowel vreugde als verdriet, wil uiten en met de hele Mensheid wil delen.

Het waarnemen van zijn werken ontspant ons, zoals een handoplegger ons aanraakt met zijn warme handen. Kijkend naar zijn werk voelen we ons gekoesterd in een warm- menselijke zorg die ons de kern van ons bestaan terugbrengt. Bij andere gelegenheden heb ik ze gedefinieerd als “een weldaad”, genezend, rustgevend, bedoeld als zielzorg en voor ons innerlijk welzijn.

Emanuela Catalano

Kunstcriticus

Emeritus hoogleraar Kunstgeschiedenis

Florence, Italië, 25 juli 2022

---------------------------------

Analyse van het picturale werk van de kunstenaar Michel Smekens

Een terugblik op de reis van een postmoderne figuratie.

De Belgische kunstenaar Michel Smekens, geboren in 1963 in Ottignies, volgde gedurende enkele jaren een volgehouden academische opleiding in avondonderwijs. Er verscheen al een persoonlijke beeldtaal, gericht op het tekenen en het bevragen van de menselijke conditie. Van de eerste portretten van een eenzame man, in houtskool of zwarte pastel, tot de vlakke gekleurde vloeistoffen van groepen, via het ontstaan van kleur in de kleurenkaarten van Gevlekte Aarde, Michel Smekens' werk onderzoekt de postmoderne bewerking van de mens (1). Tekenen, overvloedig en voortdurend in ontwikkeling, is het belangrijkste medium van de kunstenaar. De beweging komt naar voren door de lijn die, vereenvoudigend in de loop van de werken, het juiste moment probeert vast te leggen, waar authenticiteit door de lijn wordt opgevangen. De artistieke en existentiële bekommernissen van Michel Smekens zijn gemeenschappelijk in zijn hele creatie en presenteren ons mannen en vrouwen die natuurlijk nergens om hebben gevraagd, maar ze ontsnappen aan eindeloze vragen. Er is geen duidelijke objectieve neutraliteit, Kunst is de maatstaf voor alles wat ondoorgrondelijk is, evenals voor de onophoudelijke wreedheid van onze wereld, maar ze biedt ons ook de mogelijkheid om optimaal te onderscheiden wat erin is gebouwd om er actief aan deel te nemen dat niet zinloos is. Hierin ligt de postmoderne optie van deze geëngageerde kunstenaar.

De toeschouwer voor het figuratieve werk van Smekens kan wakker geschud worden in zijn gewaarwordinge Hij voelt zich aangetrokken en afgestoten tegelijkertijd. Een zekere irritatie kan door hem heen gaan omdat het werk niet buigt voor de klassieke en serene canons van de Schoonheid en verstoken is van ornament. Iets onvoorstelbaars heeft de contouren doorboord en getekend van een man wiens kreet, die innerlijk is geworden, geleidelijk afneemt. Zo drukt Smekens ons dit overwinnen van de terugtrekking in zichzelf uit. De grote ogen, verslindend van nieuwsgierigheid, wenden zich nu naar buiten als een rijke en gevarieerde wereld. Groepen verschijnen in de loop van het werk en Smekens biedt een ruimte voor verzoening in deze groepen: De mens, die zijn existentiële zoektocht in de moderniteit begon, heeft zich zelfs in de pornografie verspreid, zijn lichaam getroffen en vervolgens gekneusd ; deze man ontdekt zichzelf hier getint met onschuld. De behandeling van de kleur rood zelf, in het werk van de schilder, brengt ons het onbeschrijfelijke ongemak over. De paradox is echter veelzeggend: pijn, de grote muze, die dit lichaam had gedramatiseerd door het te breken, lijkt hier achterhaald: de denudatie van het lichaam (zowel naaktheid als breuk) komt tot een einde in dit werk van de Belgische kunstenaar. In tegenstelling tot Egon Schiele (wiens werken bij Smekens een zekere zeggingskracht beïnvloeden) die via het menselijk lichaam seks associeert met de dood, eros met thanatos, associeert Smekens seks met geboorte: het is een wegrukken uit de oorspronkelijke chaos zoals die van de pasgeborene die uit de schoot van zijn moeder tevoorschijn komt, bedekt met bloed maar tot leven komt. Het lichaam lijkt op deze manier getemd te zijn. En het vlees, bevrijd van zijn objectivering, laat een nieuwe plaats achter voor objecten. Deze worden belangrijk als bondgenoten van investering van de wereld, als een plaats van verplaatsing en demonstratie (het feit dat men zich laat zien). Het zijn immers vooral zijn werken die vrouwen vertegenwoordigen die deze postmoderniteit uitstralen. Elk van de vrouwenportretten communiceert ons ondubbelzinnig een vrouw die haar plek heeft gevonden: de looks zijn verstoken van agressiviteit, de houdingen zijn eigentijds, de kleding kleedt het lichaam aan en is ook eigentijds, en het is de wereldwijde bevraging die dus eigentijds is. Afwisselend ontspannen en beminnelijk, uitnodigend, straalt dit deel van het werk dat het vrouwelijke afbeeldt een vleugje veronderstelde erotiek uit, waarvan het zeker is dat het pad dat ernaartoe heeft geleid de onze moet zijn: die van een terugkeer naar het lichaam als een bescheiden vriend, een belanghebbende in het bestaan, in plaats van een beperkende gevangenis, obsceen object of beschamende steun. Vandaar het motto dat de schilder waardeert: "Honi soit qui mal y pense".

Als hij alleen op zijn planeet was, wordt de kleine prins die de vos temde, verrijkt door het volledige werk van de Belgische kunstenaar Michel Smekens, met een nakomeling die naar de essentiële humanist gaat (2).

Volgens Cornelia Klinger kan moderniteit worden opgevat als het ontstaan van drie pijlers: Autonomisierung (empowerment), thematischeReinigung (thematische zuivering) en funktionale Spezialisierung (functionele specialisatie). Het proces van secularisatie ontwikkelt zich met een grotere onafhankelijkheid van de kunstenaar, een zelfreferentialiteit van het werk en een onverschilligheid voor het publiek tot wie het zich richt. Dit bevordert de vlucht van de subjectiviteit, wat in de tweede plaats leidt tot de verplichting tot authenticiteit, zelfs expressiviteit. Het artistieke genie probeert nu zijn zelf, zijn intuïties, zijn diepte van de ziel uit te drukken in een oprechte uitdrukking. Fysiek nam hij afstand van de burgerlijke maatschappij door een bohemienleven te leiden, buiten de normen. Op deze manier zullen autonomie en authenticiteit een afstand creëren tussen kunst, de kunstenaar en de samenleving. Deze afstand is essentieel voor het anders-zijn, het derde punt van de esthetische ideologie van de moderniteit. Cfr. Cornelia Klinger : « Wann war Moderne – wo war Moderne ? Überlegungen zur Datierungsproblematik von Moderne im Lichte ihres möglichen Endes », in : Antje Senarchens de Grancy, Heidemarie Uhl (Hg.), Moderne als Konstruktion : Debatten, Diskurse, Positionen um 1900. Wien, Passagen, 2001, S. 19-43. Evenals zijn artikel «modern/Moderne/Modernismus», in : Historisches Wörterbuch ästhetischer Grundbegriffe. Bd. 4. Karlheinz Barck/Martin Fontius/Dieter Schlenstedt et al. (Hg.), Stuttgart, Metzler Verlag 2002.
Een renaissancebeweging, gekenmerkt door een poging om de waardigheid van de menselijke geest te verhogen en te verbeteren. Hoewel er in Smekens geen terugkeer is naar Grieks-Latijnse bronnen. Het is deze postmoderniteit die hij voorstelt, zonder enig dogma.

Valentine Druart

filosoof, galeriehouder

Parijs, Frankrijk, 26 januari 2022

---------------------------------------------

Wie is het echte dier op deze planeet? Hoe noemen wij mensen dieren of de mens zelf? Dit is de vraag die de kunstenaar Michel Smekens zichzelf stelt, maar die ieder van ons zich zou moeten stellen in het licht van een voortdurende onmenselijkheid jegens dieren. Met het hier gepresenteerde kunstwerk, getiteld Qui du coq ou de moi? Michel wil getuigen van de waardigheid waar dieren recht op hebben. De filosofie heeft altijd geprobeerd antwoorden te vinden op de diepste vragen van de menselijke ziel. Iedereen, vooral met betrekking tot het thema dieren, zou deze passage uit Parerga en Paralipomena van de filosoof Schopenhauer moeten kennen: « Deze totale toewijding aan het heden, typisch voor dieren, is de belangrijkste oorzaak van het plezier dat huisdieren bied. Zij zijn de verpersoonlijking van het heden en maken voor ons de waarde van elk uur van vrede en rust toegankelijk, terwijl wij met onze gedachten er vaker overheen gaan en het onopgemerkt laten. Maar dit vermogen van dieren, om meer tevreden te zijn dan wij met het zuivere bestaan, wordt misbruikt en vaak zo uitgebuit door het egoïsme en de wreedheid van de mens dat hij hen niets, niets buiten het zuivere bestaan laat ». Ik geloof dat er geen betere woorden kunnen zijn om de boodschap te beschrijven die de kunstenaar ons met zijn werk wil meegeven. Dit kunstwerk is ook een buitengewone weergave van de kunst van de kunstenaar, die in de loop van zijn carrière een unieke en experimentele hedendaagse stijl heeft ontwikkeld. Hier zien we verschillende schildertechnieken samensmelten om een kunstwerk tot leven te brengen met een werkelijk krachtige impact : De keuze van kleuren en hun schakeringen, evenals de expressionistische lijn, maken het in staat om direct het geweten te raken van degenen die het observeren. De kunstenaar heeft het vermogen om zijn hand over het doek te laten reizen, alleen geleid door de inspiratie en de boodschap die hij wil overbrengen, waardoor kunstwerken tot leven komen die de kijker alleen kunnen treffen.

Silvia Grassi

Kunst curator

Milaan, Italië, 21 mei 2021

--------------------------

Levend...

Levend. Dat is het eerste woord dat in me opkomt als ik denk aan het artistieke werk van Michel Smekens, dat levend en diep menselijk is. De mens in al zijn diepte, in al zijn lijden, maar ook, achter een eerste blik, een eerste toenadering, de hoop die sluimert in een betere toekomst. Er kan een elders zijn.

Met zijn zwarte lijntekeningen, bescheiden, eenvoudig, verfijnd, trekt Michel Smekens, als een leraar uit een andere tijd, volle en dunne lijnen en schrijft hij een artistiek vocabulaire in voortdurende evolutie. Door inkt en kleur te brengen, worden zijn personages volkstribunen, worden stammen. Ze zijn vragend, zelfs onderzoekend, in een expressionistische benadering. Ze geven de kijker zijn eigen vragen terug, zijn eigen misverstanden, zijn eigen pijn over de kwalen van een samenleving, over het kwaad van onze samenleving.

Mijn eerste kennismaking met het werk van Michel Smekens vond, enigszins toevallig, plaats op een zonnig plein in het midden van de Elzas, in augustus 2018. In het hart van Sélestat, de humanistische stad die Erasmus en Beatus Rhenanus dierbaar was. De gepresenteerde werken hadden hun plaats op het middeleeuwse voorplein van de Sainte Foy-kerk, waar in het verleden de pestlijders, de verbannenen en de bedelaars kwamen om een beetje troost en voedsel te zoeken. Hun afdrukken, in de tentoongestelde werken, overstegen hun bestaan, hun herinneringen.

In een universum dat me raakt en dat ik dicht bij dat van Egon Schiele, Jean Cocteau of Enki Bilal vind, brengt Michel Smekens een gevoeligheid die de zijne is en die het bestaan van de mens zelf waardeert.

Moeten we per se verbanden leggen tussen het werk van kunstenaars om ze te begrijpen? "Moeten we leven om te eten of eten om te leven?" vroeg Molière in "L'Avare". Een nutteloos en bespottelijk dilemma. Moeten we ons voeden met cultuur of wachten tot cultuur ons voedt? Het dilemma is hetzelfde.

Michel Smekens, door de finesse van zijn gelaatstrekken en de ziel van zijn tekeningen, raakt aan hemels en aards voedsel, hij voedt de mens in een spiegel van zijn eigen bestaan. Hij heeft de steen der wijzen gevonden die de mens verheft door zijn toestand door hem terug te storten in een dagelijks leven dat humanistisch moet zijn.

Ik ben Michel Smekens zeer erkentelijk dat hij mij heeft gevraagd het voorwoord te schrijven voor zijn boek, dat ongetwijfeld een groot succes zal zijn bij degenen die nog steeds geloven in een leven...

Michel Koebel

Perscorrespondent, cultuurjournalist DNA en de krant L'Alsace

Sélestat, Elzas, Frankrijk, december 2019